Буллинг дегеніміз не?
Буллинг – бұл біреуді қорлау, кемсіту немесе зиян келтіру мақсатында жүйелі түрде көрсетілетін агрессивті мінез-құлық. Ол келесі түрде көрінуі мүмкін:
- Физикалық зорлық-зомбылық (тебу, ұру, итеру, заттарды бүлдіру).
- Вербалды зорлық-зомбылық (мазақтау, қорлау, қорқыту, өсек тарату).
- Психологиялық қысым (қорлау, оқшаулау, елемеу, манипуляция жасау).
- Кибербуллинг (интернет арқылы қорлау, қорқыту, мазақтау).
Буллингті қалай тануға болады?
Егер балаңыз:
✅ мектепке барудан қорқып, түрлі сылтаулар айтып, үйде қалғысы келсе;
✅ оқу үлгерімі төмендеп, сабаққа деген қызығушылығы жоғалса;
✅ тұйық, ашуланшақ немесе жылауық бола бастаса;
✅ денесінде түсініксіз көгерген іздер немесе жарақаттар пайда болса, жеке заттары жиі жоғалса;
✅ бас ауруына, ұйқысыздыққа немесе шаршауға жиі шағымданса,
онда бұл буллингтің белгілері болуы мүмкін.
Егер сен буллинг құрбаны болсаң, не істеу керек?
- Үнсіз қалма! Ата-анаңа, мұғалімге немесе мектеп психологына айт.
- Агрессияға агрессиямен жауап берме. Бұл жағдайды ушықтыруы мүмкін.
- Өзіңді ренжітетін адамдардан аулақ бол, достарыңның жанында жүр.
- Дәлелдерді сақта (кибербуллинг болған жағдайда – хабарламалардың скриншоттарын жаса).
- Көмек сұра! Сен жалғыз емессің, үлкендер әрдайым қолдауға дайын.
Егер сен буллингтің куәгері болсаң, не істеу керек?
- Оларды қолдама – үнсіздік кейде келісім ретінде қабылданады.
- Құрбанға көмектес – жылы сөз айт, қолдау көрсет.
- Үлкендерге хабарла – мұғалімге, мектеп психологына, ата-анаңа айт.
Егер балаңыз буллинг құрбаны болса, не істеу керек?
- Баланы сабырмен тыңдаңыз, оны кінәламаңыз.
- Оны қолдаңыз, бұл оның кінәсі емес екенін түсіндіріңіз.
- Мектепке хабар беріп, мұғалімдермен және психологпен кеңесіңіз.
- Балаңызға агрессияға қарсы тұруды үйретіңіз: «Мені тыныш қалдыр» деп сенімді түрде айтуға, қорқыныш көрсетпеуге үйретіңіз.
- Егер жағдай өзгермесе, маманға (психологқа, заңгерге) жүгініңіз.
Егер сіздің балаңыз буллинг жасаушы болса, не істеу керек?
- Оның әрекеттері туралы сөйлесіңіз, буллингтің салдарын түсіндіріңіз.
- Рұқсат етілген шекараны нақты белгілеңіз, басқаларды құрметтеуді үйретіңіз.
- Агрессия – өзіңді дәлелдеудің жолы емес екенін көрсетіңіз.
- Мейірімділік пен эмпатияны дамытуға көмектесіңіз.
- Қажет болған жағдайда психологтың кеңесіне жүгініңіз.
❗ Маңызды: буллинг – жай ғана «балалардың жанжалы» емес, ол ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін маңызды мәселе. Біз бірге мектепте қауіпсіз және достық атмосфераны қалыптастыра аламыз!
📞 Көмек сұрауға болатын орындар:
- Мектеп психологы
- Мұғалім немесе сынып жетекшісі
- Балаларға арналған сенім телефоны (Қазақстанда: 📞 150)
🔹 Өзіңе және айналаңдағы адамдарға қамқор бол! 🔹
